دنیای خنده

خشکی دهانیکی از علائمی‌است که ممکن است همۀ افراد را مبتلا سازد اما با افزایش سن، دهان بیشتر خشک می‌شود. برای رفع این اشکال، باید عواملی که در کم شدن بزاق دهان دخالت دارند را شناخت و دانست که چه طور می‌توان خشکی دهان را درمان کرد؟ و عوارض وابسته به سندروم دهان خشک کدامند؟

اغلب اوقات، دهان افراد مسن خشک است . در واقع با افزایش سن، تولید بزاق به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.اغلب اوقات دهان افراد مسن خشک است، و احساس می‌کنند زبان شان حالت "چسبندگی" دارد.
اما این پدیده ممکن است با استفاده از برخی داروها (آنتی هیستامین‌ها، ضد افسردگی‌ها، آرام بخش‌ها، مسکن‌ها، داروهای فشار خون بالا، داروهای شیمی‌درمانی و...) تشدید شود، داروهایی که ممکن است برخی سالمندان هم زمان تعدادی از آنها را مصرف کنند؛ علاوه بر این باید برخی بیماری‌ها (سندروم دهان خشک، بیماری‌های خود ایمنی، بیماری پارکینسون، صدمات قلبی عروقی، بیماری آلزایمر، افسردگی، اضطراب و...) را نیز به عوامل خشکی دهاناضافه کرد.

چه چیزی باعث خشکی دهانمی‌شود؟
این ناراحتی نتیجه‌ی اختلال غدد بزاقی است. عوامل بسیاری وجود دارد که می‌تواند بر عملکرد این غدد تاثیر بگذارد، و بعضی از آنها به قرار زیر هستند.

۱. مصرف دارو
مصرف دارو احتمال خشکی دهانرا افزایش می‌دهد. گفته می‌شود بسیاری از داروهای بدون نسخه، مانند آن‌هایی که برای درمان افسردگی و فشار خون بالا استفاده می‌شوند، عوارض جانبی دارند که خشکی دهان یکی از آنها است.

۲. سالخوردگی
توانایی طبیعی بدن در عملکرد عادی با تغییر سن تغییر می‌کند. این، همزمان با مصرف داروهای مختلف، در افراد مسن به خشکی دهانمنجر می‌شود.

۳. آسیب عصبی
اگر در اطراف سر یا گردن دچار آسیب دیدگی شده باشید، احتمال آسیب عصبی در شما افزایش می‌یابد. اگر نزدیک سرتان تحت عمل جراحی قرار گرفته باشید نیز این احتمال افزایش پیدا می‌کند. بنابراین آسیب عصبی می‌تواند به عدم عملکرد غدد بزاقی، و خشکی دهانمنجر شود.

۴. سیگار کشیدن
هرچند سیگار کشیدن باعث آن نمی‌شود، اما می‌تواند ناراحتی موجود را بدتر کند.

۵. استرس
اغلب اضطراب بعد از استرس رخ می‌دهد، و این یکی از دلایل ابتلا به خشکی دهاناست. شرایطی که به تنش و آشفتگی منجر می‌شوند نیز به خشکی دهان منجر می‌شوند.

۶. سایر شرایط سلامتی
خشکی دهانمی‌تواند در نتیجه‌ی سایر مشکلات و ناراحتی‌ها مانند تب یا دیابت نیز رخ دهد. این یکی از عوارض جانبی بسیاری از بیماری‌ها مانند اچ‌آی‌وی/ایدز و آلزایمر است. خشکی دهان همچنین یکی از رایج‌ترین علائم بیماری تیروئید است.

۷. بارداری

بدن شما در طول دوران بارداری دچار تغییرات هورمونی بسیاری می‌شود. در بعضی از موارد، زنان حامله دیابت بارداری را نیز تجربه می‌کنند. این عوامل اغلب به خشکی دهانو زبان منجر می‌شوند.

۸. تنفس دهانی
نفس کشیدن از طریق دهان، به خصوص هنگام خواب، دلیل دیگری برای خشکی دهاناست. این موضوع اساسا هنگام شب اتفاق می‌افتد، و افراد اغلب صبح‌ها با گلو درد و لب‌های ترک خورده از خواب بیدار می‌شوند.

اکنون که از علت‌های خشکی دهانآگاه شدیم، بگذارید نگاهی به علائمی‌بیندازیم که خشکی دهان به همراه می‌آورد.

علائم خشکی دهانکدامند؟
خشکی دهانمعمولا با چند علامت و نشانه همراه است. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:

۱. احساس خشکی و خامی‌در دهان

۲. گلو درد: خشکی گلو و صدای خش دار

۳. تشنگی: خشکی دهانو تشنگی با هم اتفاق می‌افتند. کم شدن آب بدن یکی از دلایل اصلی خشکی دهان است.

۴. دیسفاژی: دشواری در صحبت کردن یا بلعیدن.

۵. کاهش توانایی چشیدن

۶. لب‌های خشک و ترک خورده

۷. سفیدی زبان: خشکی دهانبه رشد باکتری‌ها و عفونت قارچی در دهان منجر می‌شود. این امر به سفید شدن زبان منتج می‌شود.

۸. لثه‌های رنگ باخته

۹. سردرد: خشکی دهانمی‌تواند نشانه‌ی کم شدن آب بدن باشد. شایع است که سردردها به خاطر کم شدن آب بدن به وجود می‌آیند.

۱۰. بوی بد دهان: خشکی دهانرشد باکتری‌ها را تسریع می‌کند و این به نوبهی خود باعث بوی بد دهان می‌شود.

۱۱. سرفه‌های خشک و خشکی حفره‌های بینی

۱۲. خشک شدن گوشه‌های دهان

۱۳. دردها و زخم‌ها

۱۴. خونریزی لثه و پوسیدگی دندان‌ها

این‌ علائم اغلب از ملایم تا متوسط هستند و انجام چند درمان خانگی ساده می‌تواند به از بین بردن آنها کمک کند.

درمان خانگی خشکی دهان:
۱- داشتن دندان‌های سالم یکی از عواملی است که از خشک شدن دهان جلوگیری می‌کند. حداقل سه بار مسواک زدن در شبانه روز، سبب تمیزی دندان‌ها شده و دهان را نیز مرطوب نگه می‌دارد.

۲- نوشیدن مقدار کافی آب در طی شبانه روز برای هر فردی لازم است که این میزان با گرم شدن هوا، بیشتر می‌شود.

۳- به افرادی که دچار خشکی دهانهستند، توصیه می‌شود حداقل سالی دو مرتبه به دندان پزشک مراجعه کنند و از سالم بودن دندان‌های خود اطمینان کافی کسب کنند، زیرا خشکی دهان باعث تسریع خرابی دندان‌ها می‌شود. هم چنین دندان پزشک می‌تواند با بررسی دهان فرد، توصیه‌های لازم را جهت جلوگیری از خشک شدن دهان ارائه دهد.

۴- جویدن آدامس بدون قند، ارزان ترین و شاید لذت بخش ترین توصیه برای جلوگیری از خشک شدن دهان باشد. جویدن آدامس به تولید و ترشح بزاق کمک زیادی می‌کند و در تمام اوقات امکان دسترسی به آن برای همه وجود دارد. البته مصرف آدامس‌های بدون قند توصیه می‌شود، زیرا مصرف آدامس‌های دارای قند به سلامت دندان‌ها آسیب جدی وارد می‌کند.

۵- به افرادی که از خشکی دهانرنج می‌برند توصیه می‌شود که از مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار مانند چای، قهوه و نوشابه سیاه (کولا) خودداری کنند. هم چنین مصرف سیگار و توتون و تنباکو را قطع کنند و هرگز از الکل استفاده نکنند و به طور مرتب داروی خشکی دهان و دهان شوی استفاده کنند.

۶- به افرادی که از خشکی دهانرنج می‌برند توصیه می‌شود که رطوبت محیط زندگی خود را بالا ببرند و از دستگاه بخور در اتاق خود استفاده کنند تا خشک شدن دهان را کمتر احساس کنند.

۷- مقداری آلوئه ورا را به لثه‌ها و گونه‌هایتان از داخل دهان بمالید و یک ساعت صبر کنید. پس از یک ساعت اقدام به خوردن و یا آشامیدن کنید. آلوئه ورا علاوه بر مرطوب نگه داشتن دهان، به پاکسازی دهان و دندان نیز کمک زیادی می‌کند.

۸- نوشیدن چای سبز، دمنوش بابونه و یا دم کرده زنجبیل برای تحریک ترشح بزاق مفید است.
۹- لیمو استفاده کنید.

اسید سیتریک موجود در لیمو و آبلیمو می‌تواند به سرعت تولید بزاق را تحریک کند و همچنین از دهان در برابر عفونت‌هایی که بوی بد دهان و دیگر مسائل دهان و دندان را موجب می‌شوند، محافظت کند. می‌توانید یک برش لیمو را روی زبان خود بمالید، آبلیمو را با عسل ترکیب کنید، یا تنها آب یک لیمو را مصرف کنید تا خشکی دهانبرطرف شود.

۱۰- آب بیشتر بنوشید.

کم آبی بدن یکی از دلایل خشکی دهانمحسوب می‌شود. اگر میزان مصرف آب روزانه خود را افزایش دهید، احتمال کمتری دارد تا به خشکی دهان مبتلا شوید زیرا ترشح بزاق افزایش می‌یابد و همچنین گلو، لثه‌ها و لب‌ها روان سازی می‌شوند.

۱۱- روغن هسته انگور موثر است.

روغن هسته انگور از ویژگی‌های مرطوب کنندگی طبیعی بهره می‌برد و از این رو، گزینه‌‌‌ای خوب برای پیشگیری یا از بین بردن نشانه‌های خشکی دهانمحسوب می‌شود. تنها کافی است مقداری روغن هسته انگور را روی لثه‌ها و زبان خود بمالید و برای چند ساعت دهان خود را مرطوب و هیدارته نگه دارید.

۱۲- مرطوب کننده هوا استفاده کنید.

اگر به طور مرتب نیمه شب با خشکی دهاناز خواب بیدار می‌شوید، ممکن است محیطی که در آن حضور دارید هوایی بیش از اندازه خشک دارد. استفاده از یک دستگاه مرطوب‌کننده می‌تواند میزان رطوبت هوا را افزایش داده و روشی راحت و موثر در رفع خشکی دهان و حصول اطمینان از خواب راحت شبانه باشد.

۱۳- آیا داروی جدید استفاده می‌کنید؟

اگر به تازگی مصرف دارویی جدید را آغاز کرده اید و تا پیش از آن مشکل خشکی دهاننداشتید، با پزشک خود درباره تجویز دارویی دیگر صحبت کنید. برخی داروها موجب خشکی دهان می‌شوند.

۱۴ آبنبات هم موثر است.

برخی شواهد نشان داده اند که مکیدن آبنبات می‌توانند ترشح بزاق را به سرعت تحریک کنند. البته استفاده از محصولات بدون قند را فراموش نکنید.

۱۵- تغییر الگوی تنفس

تنفس مداوم از راه دهان یکی از مورادی است که می‌تواند به سرعت خشکی دهانرا موجب شود. ورود مداوم هوای خشک به دهان و گلو موجب از بین رفتن آب در این قسمت‌ها می‌شود و از این رو، خشکی دهان شکل می‌گیرد. با تغییر الگوی تنفس و تلاش برای تنفس از طریق بینی، خشکی دهان را کمتر تجربه خواهید کرد.

۱۶- ترک سیگار مهم است.

کلیه محصولات دارای تنباکو خشکی دهانرا موجب می‌شوند. اگر به طور مرتب سیگار می‌کشید یا تنباکو می‌جوید، جای شگفتی نیست که با خشکی دهان مواجه شوید. بهترین روش برای از بین بردن این مشکل چیزی جز ترک محصولات دارای تنباکو نیست. این کار نه تنها برای رفع خشکی دهان خوب است، بلکه فواید سلامت بسیار دیگری نیز دارد.

۱۶- کاهش مصرف کافئین

مطالعات نشان داده اند که کافئین می‌تواند موجب کم آبی بدن و همچنین خشکی دهانشود. از این رو، حذف یا کاهش مصرف کافئین می‌تواند تاثیر قابل توجهی در رفع خشکی دهان و ترشح بزاق داشته باشد.

۱۷- فلفل کاین را امتحان کنید.

هنگامی‌که جوانه چشایی و پایانه‌های عصبی محرک شدیدی را تجربه می‌کنند، واکنش طبیعی بدن ترشح بزاق است. به عنوان مثال، هنگام خوردن غذای تند، بزاق برای تسکین احساس سوزش ترشح می‌شود. پس اگر از خشکی دهانرنج می‌برید، مقداری پودر فلفل کاین را روی زبان یا لثه‌های خود بمالید.

۱۸- آلوئه ورا سرشار از آنتی اکسیدان‌ است.

استفاده از آلوئه ورا یکی از قدیمی‌ترین و مورد اعتمادترین درمان‌ها برای خشکی دهاناست. آلوئه ورا سرشار از آنتی اکسیدان‌ها، مواد مغذی، و مواد طبیعی مرطوب کننده است و همچنین می‌تواند تولید بزاق را تحریک کند. افزون بر این، آلوئه ورا می‌تواند عملکرد جوانه‌های چشایی را بهبود ببخشد و از عفونت دهان و دندان پیشگیری کند.

برای رفع خشکی دهانباید چکار‌هایی انجام داد؟
- از خمیر دندان و دهانشویه‌هایی استفاده کنید که حاوی فلوراید هستند.

- پس از هر وعده غذایی دهان خود را با آب گرم بخوبی بشویید.

- حتما علاوه بر مسواک زدن از نخ دندان نیز استفاده کنید.

- آب بیشتری بنوشید. (از دیگر مایعات بدون قند نیز میتوانید استفاده کنید.)

- از مصرف قهوه و دیگر نوشیدنی‌های کافئین دارد بپرهیزید چراکه کافئین باعث خشکی دهانمیشود.

چه کار‌هایی نباید انجام داد؟
- از خوردن غذا‌های تند و چرب بپرهیزید چراکه این غذا‌ها باعث تحریک دیواره داخلی دهان شده و با کارکرد غدد بزاقی نیز تداخل ایجاد میکند.

- از مصرف خوراکی‌های پر نمک و خشک مثل کلوچه‌ها، کراکر‌ها، انواع تست‌ها، نان خشک و... بپرهیزید.

- مواد غذایی مثل گوجه، پرتقال، سیب، گریپ فروت و انگور از جمله مواد غذایی اسیدی هستند که باید مصرف آن‌ها را کاهش دهید. این میوه‌ها با تغییر pH (میزان اسیدی) بدن باعث تکرر ادرار شده و همین امر خروج مایعات از بدن را افزایش داده و باعث خشکی دهانمیشود.

- از مصرف دارو‌های آنتی هیستامین و ضد انعقاد‌ها بپرهیزید. البته اگر این دارو‌ها تجویز پزشک است حتما باید مصرف شود.

- از سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر و نوشیدن مشروبات الکلی بپرهیزید.

منبع: majalesallamat